Tekst achterflap

Politieke tekenaars zijn opiniemakers, net als de schrijvende pers. Het nieuws ‘knedend’ tot satire beïnvloeden zij de politieke opvattingen van het publiek. Beelden – direct als zij zijn – zijn vaak effectiever dan teksten, zo blijkt. Tekenaars geven, kortom, mede vorm aan het openbare politieke debat. In dit boek zijn ruim tachtig (spot)prenten uit de jaren 1880–1919 bijeengebracht. De auteurs laten hiermee op een nieuwe manier de relatie tussen politiek en publiek zien. Het was een tijd van grote veranderingen in de Nederlandse politiek. Nieuwe groeperingen als de confessionelen en socialisten sloegen een bres in het liberale bolwerk en brachten het buitenparlementaire politieke debat op gang. En terwijl op straat de roep om algemeen kiesrecht steeds luider klonk, werd binnen het parlement fel gedebatteerd over de onafwendbare grondwetsherziening. Al dit rumoer is te volgen op de afbeeldingen in dit boek. Omdat het publiek gedurende deze periode steeds meer betrokken raakte bij de politiek werd het voor parlementariërs belangrijk gekend te worden. Prenten waren hiervoor het medium bij uitstek, ook als zij de spot met je dreven. Want wie niet in beeld komt, bestaat niet. Eveline Koolhaas-Grosfeld is kunsthistoricus en werkzaam als zelfstandig onderzoeker en beeldredacteur. Schreef over de achttiende- en negentiende-eeuwse prentkunst in onder meer haar proefschrift 'De ontdekking van de Nederlander in boeken en prenten rond 1800' (Zutphen 2010) en het tijdschrift De Moderne Tijd. Marij Leenders is universitair docent en onderzoeker politieke en religie geschiedenis bij de Radboud Universiteit Nijmegen. Recente publicatie over politieke beeldcultuur samen met Andreas Biefang (red.): Erich Salomon & het ideale Parlement. Fotograaf in Berlijn en Den Haag, 1928–1940 (Amsterdam 2014).

Recensie/Quote

Dit jaar wordt gevierd dat het algemeen kiesrecht honderd jaar jong is. In deze studie wordt de voorafgaande periode behandeld. Een periode van grote politieke veranderingen. De relatie tussen politiek en publiek veranderde door de opkomst van de socialisten en confessionelen. Het kiesrecht ontwikkelde zich en kamerleden werden voor het eerst echte volksvertegenwoordigers. Tegen die achtergrond wordt de rol van politieke prenten belicht. Niet alleen de kritische en satirische kant, maar ook als schakel naar het volk om het bewustzijn te stimuleren. Het begin van een bloeiende periode voor satirische tijdschriften van de verschillende zuilen. Resultaat: een bredere bekendheid van politici. In dit proces wordt het begrip politieke prent ruim opgevat. De politieke portretten van Pieter de Josselin de Jong worden hiertoe ook gerekend en vormen een dragend hoofdstuk voor dit boek. In de standaardwerken over de Nederlandse spotprent komt hij echter nauwelijks voor. Niettemin een originele studie naar de rol van politieke prenten in een opstandige tijd. Met eindnoten, een bronnenopgave, literatuurlijst en register op personen.

Details